ünlü evrimsel biyolog george williams tarafından 1957 yılında ortaya atılan antagonistik pleiotropi teorisi, temel olarak, bireyin sağlığı üzerinde belirli dönemlerde farklı farklı olmak üzere hem yararlı hem de zararlı etkileri barındıran genleri ifâde eder. daha spesifik olarak teori yaşam döngüsünün erken dönemlerinde ve/veya üreme çağında adaptivite sağlayan genlerin hayâtın ilerleyen dönemlerinde zararlı etkilere sahip olabileceğini îmâ eder. örneğin genç erkeklerdeki testosteron ikincil seksüel karakterlerin gelişimi ve rekâbetçi davranışlar üzerinde erkeğin üreme başarısını artırıcı özellikleri destekler. bununla birlikte, bu erkeklerde yaşam döngüsünün ilerleyen zamanlarında, yani olgunluk ve yaşlılık dönemlerinde testosteron birey üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. buna örnek olarak bağışık sisteminin zayıflaması ve prostat kanseri geliştirmeye yatkınlık verilebilir.
üreme sonrası tepkisizliğiyle uyumlu olarak antagonistik pleiotropi teorisi, geç dönemlerde hâlen frekansını koruyan ve artıran çeşitli genetik orijinli hastalıkların varlığına başarılı bir açıklama getirir. antagonistik pleitropi teorisi ekseninde bir yorum getirilmeye çalışılan hastalıklara örnek olarak nörodejeneratif hastalıklar (alzheimer, huntington…) ve genlerin farklı etkileri üzerinden incelenen orak-hücre anemisi ve beta-talasemi gösterilebilir.
görsel: teoriye göre üreme öncesi dönemde adaptif olan genler ve onların üretimleri, üreme sonrası dönemde, doğal seçilimin etkisinin azalmasına uygun olarak birey için zararlı hâle gelir. organizmada üreme öncesi ve sonrası dönemde evrimsel bir trade-off söz konusudur.
