Sayın delidumrul'un (bkz: #25727) entrysindeki bolca bahsi geçen kaos'a ithafen yazıyorum bu yazıyı. Benim için kaos başına buyrukluk ya da belli bir düzenden yoksun demek değil, sadece algılayabileceğimizden veya hesaplayabileceğimizden daha fazla etken tarafından düzenlenen bu yüzden içindeki düzenini fark edemediğimiz, algılayamadığımız olaylar demek. Sonuç olarak her şeyde bir kaosun olması da aslında düzeni işaret ediyor bana.
Ayrıca ilk okuduğumdan beri mantıklı bulduğum ve düşüncemi destekleyen bu yazıyı sizinle paylaşmak istedim.
"Bir sigara dumanının havada yaptığı şekiller tamamen düzensiz ve bağımsız rastlantıların ürünü olarak görülebilir. Ancak bir teorik fizikçi dumanın bu dinamiğinin aslında ortamdaki birçok parametre ve etken ile belirlendiği görüşündedir. Bu girdiler o kadar çoktur ve o kadar değişkendir ki incelemek ve net bir kanıya varmak imkânsızdır. Parametrelerin bu denli değişken olması, aslında o parametrelerin aynı zamanda bir çıktı olmasından kaynaklanır. Dumanın hareketine neden olan hafif bir hava akımı aslında odanın başka yerindeki bir sıcaklık değişikliği ve basınç farkının neden olduğu bir harekettir. Ayrıca dumanın dinamiğini etkileyen girdiler birbirlerine bağlı olabilirler ki bu durumu tam anlamıyla içinden çıkılmaz hâle sokar. Sigara dumanı örneğine geri dönersek, hava akımının yalnızca sıcaklık değişiminden kaynaklandığını farz edelim (ki pratikte bu milyonlarca etkenden biridir). Sıcaklık değişimi ortamda basınç farkı yarattığından hava akımını etkiler. Ancak oluşan hava akımı sıcaklıkta tekrar değişimlere neden olacağından farklı girdilerle tekrar bir fonksiyon oluşturur ve bu değişim sonsuza kadar devam eder. Birçok farklı girdinin sürekli değişerek fiziksel değişimler ve farklı düzenler yaratması ve bu düzenlerin yine kendisini etkilemesi insan zekasının ve günümüzdeki gözlem ve bilimsel tahmin yeteneklerinin çok çok üstünde olmasından dolayı kaos olarak nitelendirilir. Oysa tüm bu değişimlere neden olan fiziksel yasalara ve matematiksel açıklamalara hakimiz. İşte bu noktada karşımıza düzen ve kaosun aslında birbirine ne kadar sıkı sıkıya sarılmış olduğu ortaya çıkar. Fiziksel yasalar ne kadar basit olursa olsun sonuç o kadar rastlantısal ve karmaşa doludur."
kainatta düzen var mı sorunsalı
Burada Kuantum Mekaniği sorunu da çıkmış ona da değinmek isterim. Bakınız teizmdeki düzenden kasıt bir sanata baktığında gözüne hoş gelmesi değildir -hoş bu da olabilir fakat teorik olarak böyle olmadığı zannındayım-. Düzensizlikte kurallar kuramlar olmaz. kaotik ortamda siz formülüze edilmiş denklemler bulamazsınız zira önceki formülüze ettiğiniz olaya uyan nesne kaotik ortam tanımı gereğince daha sonraki yapacağı hareketlerde o formülüze ettiğimiz formüllere uymayacaktır. Formülüze edilme şöyle olur: Evrende görülen bir takım hareketlerin sürekliliğini bulur ve onu birtakım deneylerle sınayarak formülüze ederiz. Buradaki formüllerden kastım sadece fiziği kapsayan şeyler değildir tıpı ele alırsak anomali olarak kastettiğimiz şeyler dışındaki tanımlarımız da buna girer. Mesela makroda gözlemlediğimiz gezegenler keplere uyuyorsa bizler diğer gezegenlerin de buna uyduğunu söyleriz. birsu molekülündeki atomların uyduğu kurallara çinde bulunan topraktaki atomların da uyduğunu düşünürüz. şahsi kanaatimce düzen budur. Kuantum mekaniğine gelecek olusak da mikroya indikçe entropi diye tanımladığımız -entropiyle daha fazla ilgilendiğimiz- bir şey var. Buradaki tanımımız "maddeler kendilerini maksimum düzensizlik minimum enerjiye ulaşmaya çalışır" Buradaki entropi tanımıyla tanrının uyuşmadığı yönünde görüşler olsa da aslında entropinin tanrının direkt olarak bir çıkarımı olduğunu düşünen görüşler de vardır. "Madem evrende her şey kendini minimum enerjiye çekmek istiyor, öyleyse evreni dağılmaktan ve düzensizliğe gitmekten alıkoyan bir enerjiye ihtiyaç vardır. Bu enerji evrenin her yerinde, mikro alemden, makro aleme kadar hükümlerini icra edebilmelidir; evrenin düzenini ve enerji seviyesini devam ettirebilmesi ancak bu şekilde mümkün olabilir." fikri çıkabilir. Burada bu teze karşı çıkılan görüş maddeler aracılığı ile karşı çıkış olduğunu ve bahsettiğimiz metafiziksel üst bir varlığın varlığına ihtiyaç duymayacağımızı söylenebilir. Fakat bunu dediğimiz takdirde buradaki temel tartışma düzen değil nedensellik olacaktır. Nedensellikte de sanki Hume veya gazali muazzam noktalara temas ederek sanki bu nedensellik tartışmalarında haklı olan taraftadır -konumuz burası olmadığından değinmek istemedim- Biraz genel perspektif çizebilmişimdir umarım Kuantum mekaniğine. benim fikrim ise şöyle. Mikroda hareket eden kuarklar, atomların entropisi -veya tanımlamalarca kaotikliğe uyması fakat buradaki kaotikliği ben pek böyle tanımlamıyorum zira biz mikro düzeyde de bilim yapabiliyoruz buradaki kaotiklikten kasıt öngörülememedir. Öngörülememeyi kaos olarak adlandırırız- makro düzene veya mikroya götüren ölçekten daha yüksek ölçeklerde belli kurallara uyduğunu biliriz. Hatta yukarda da bahsettiğim gibi bu kurallara uymasından ötürü biz bilim yapabiliriz. Zaten kuralları da biz tanımlıyoruz :D yani herhangi bir kuraldan bahsediyorsak evet maddelerin ona uyduğunu ve makroda düzenin olduğunu söylüyoruz. Hatta bu düzen o kadar algımızda ilerlemiştir ki Hume buna "insan alışkanlıklarıyla yaşar" minimalinde bir şey söyler ki evet baktığımızda bu böyledir. Uçan bir atın varlığı alışkanlıklarımıza ters olmasından dolayı veya daha da ilerletirsek var olan ve evrendeki düzene şüphesiz inandığımızdan dolayı buna mantıksız deriz. Buna mantıksız dememizdeki sebep alışılagelmiş alışkanlıklarımız ve evrendeki düzen tanımımıza uymaması. Her neyse demiştim ki mikro düzendeki öngörülememeyi makro düzeyde göremiyoruz kurallara uyuyorlar. Kendi içinde kaotik olan maddeler -tanım gereği kaotik kullanıyorum- nasıl makroda kurallara uyuyorlar? *Mikrodaki kaotikliği öyle tanımlamıyorum dememin sebebi bizim mikroda da bilim yapabiliyor olmamız.*
harika bir yazı schrodingerin kedisi. Böyle şeyleri düşünen insanları bilmek ve birarada bulunmak beni mutlu ediyor :)
Necip Fazıl'dan bir alıntı eklemek isterim bu 'sorunsala'
Hiçbir şeyi izahla çözemediğimiz gibi izahsız da yapamıyoruz. Veli ne güzel söylemiş:
- Bu iş ne akılla olur ne de büsbütün akılsız!
Hiçbir şeyi izahla çözemediğimiz gibi izahsız da yapamıyoruz. Veli ne güzel söylemiş:
- Bu iş ne akılla olur ne de büsbütün akılsız!
Üstatın yanıldığı bir konu bile yok desem, şahane bir alıntı. Teşekkürler sayın madamebovary
rica ederim sayın mdblue. güzel fikirlerin nesilden nesile aktarılması ümidiyle
evet kainatta düzen vardır. hiçbirimizin inkar edemeyeceği şekilde mükemmel bir fiziksel düzen var tüm kainatta. bu konu çok detaylı olarak konuşulabilir ancak merak eden arkadaşlar için benden daha iyi anlatabilecek birini atayım size:
yok, bu tanrı var mı yok mu sorusu değil ki düzen var mı yok mu sorusu. düzen yok ve deist açıdan bakmak isterseniz tanrı düzensizliği de kural koyabilir.
Bana temelde 1000 yıl önceki islam din alimini de haklı çıkarayım gibi bir mantıkla güncel bilimsel gerçeği inkar etmek hayli saçma geliyor. Adamlar yanılmış işte, düzen yok. dünyayı da düz sandılar uzun süre (bkz: hatasını kabul edebilen insan)
Bana temelde 1000 yıl önceki islam din alimini de haklı çıkarayım gibi bir mantıkla güncel bilimsel gerçeği inkar etmek hayli saçma geliyor. Adamlar yanılmış işte, düzen yok. dünyayı da düz sandılar uzun süre (bkz: hatasını kabul edebilen insan)
Sünnet de faydalı sanıyorlarmış mesela, değil işte
1000 yıl önceki islam alimini haklı çıkarayım derken güncel bilimsel gerçeği inkar etmek mantıksız geliyor demişsiniz. İlk olarak İslam dininde sınırlar ve kurallar alimler tarafından çizilmediği için islam alimi tabirini ya yanlışlıkla kullandınız ya da direk bu kuralları vahiy yoluyla alan peygamber efendimize diyemediğiniz için islam alimi tabirini kullandınız. Dünyanın düz olduğunu düşünen kişilerin meselesi ile bir tutup örnek gösterdiğiniz islam dininin tabiri caizse anayasası olan Kur'an-ı Kerimden iki ayet söyleyeyim sizlere
Ve gökyüzünü korunmuş bir tavan yaptık. Onlar ise bunun delillerinden yüz çeviriyorlar. (Enbiya 32. ayet) şeffaf olmasına rağmen dünyayı ısı ve meteorlardan koruyan atmosferden bahsediyor.
Ne Güneş Aya yetişir, ne gece gündüzü geçer. Hepsi bir yörüngede yüzer, gider.(yasin 40. Ayet) 1400 yıl öncesinden dünyanın düz olduğunu söyleyen kişilerle bir gördüğünüz islam dininin kitabında yörüngelerden bahsedilmekte. Bilimsel gerçekliğe aykırı gibi muğlak cümlelerle ithamda bulunmaktansa hangi bilimsel gerçekliğe aykırı (!) olunduğunu verileriyle beraber açıklamanız daha yerinde olurdu.
Ne Güneş Aya yetişir, ne gece gündüzü geçer. Hepsi bir yörüngede yüzer, gider.(yasin 40. Ayet) 1400 yıl öncesinden dünyanın düz olduğunu söyleyen kişilerle bir gördüğünüz islam dininin kitabında yörüngelerden bahsedilmekte. Bilimsel gerçekliğe aykırı gibi muğlak cümlelerle ithamda bulunmaktansa hangi bilimsel gerçekliğe aykırı (!) olunduğunu verileriyle beraber açıklamanız daha yerinde olurdu.
En son sünnet de faydalı sanıyorlar ama değil işte demişsiniz. Yani daha bu sene üroloji dersinde hocalarımızın verilerle anlattığı ve hatta sözlüde de sorduğu sünnetin iye'nı azalttığı ve faydalı olduğu bilgisini faydalı değil olarak söylemeniz de şaşırtıcı. Sizin fikriniz olabilir lakin yanlış olduğunu bilin lütfen.
uğraşmayacağım, fikrimin doğruluğunu da birinin "yanlışsın bil hele!!" demesiyle tartacak değilim. ben gerekli araştırmayı, kulaktan dolma bilgilerle değil okuyarak yaptım, tavsiye eder ve iyi günler dilerim
Beklediğim bir cevaptı:) "yanlışsın bil hele!!" Değil. "Yanlış olduğunu bilin lütfen" demesiyle tartabilirdiniz:) kulaktan dolma bilgiler dediğiniz şeyleri de açıklamanızı isterdim lakin uğraşmamak daha kolay tabi:) ben de okuyarak yaptığınız! Araştırmanın kaynağını öğrenmek istemiştim keşke cevap verip aydınlatsaydınız beni de:) nasip değilmiş:)
Kimseyle uğraşmayacağınız ve kimseyi uğraştırmayacağınız günler dilerimm.
Gütfsözlük yönetimine bildirilmesi gereken, hakaret boyutuna ulaşan ifadeler kullanıyorsunuz.
Ve üzücü aslında birine seninle uğraşamam demek, seni uğaşmaya değer görmemişim, ilginçsiniz
Kim olursa olsun birine hakaret etmeyi bırakın asla yanına yaklaşacak cümleler dahi kurmam, kuramam. Yazdıklarımı kim okursa okusun böyle bi durum olmadığı belli. Uğraşmayacağım kelimesini ilk siz yorumunuzda kullandıktan sonra, uğraşmayacağım demek üzücü demeniz de ilginç.
Hakaret boyutuna varan ifadeler dediğiniz! ifadelerimi de buraya yazıp, belirtip sonrasında da dediğiniz gibi yönetime bildirirseniz sevinirim. Birinin Görüşünü benimsemeyip cevap vermek hakaret sayılıyor burda galiba:)
Her şeyin zıttı ile beraber olabildiğini bilmek ve görmek gerekir diye düşünüyorum. Düzen ve düzensizlik kainatın var oluşunu sağlayan iki temel olgudur.
Öncelikle düzenin nasıl olması gerektiğini iyi bilmek lazım. Düzen her şeyin olması gerektiği gibi olması demek yani hikmetli olmalı. Yani uyumun olması her şeyde en iyi değil de en uyumlunun olması. zaten en uyumlu olması onu en iyi yapandır. Sonra da düzen kurarken neler olmalı bu bilinmeli. Mesela Aldous Huxley Cesur Yeni Dünya okuduydanız orada alfa beta gibi sınıf tabakları vardı hepsi de kendine ait yerlerle uğraşıyorlardı. Birisi onlara niçin hepsi alfa değil yani her özellikleri ile mükemmel şekilde değil diye sorduğunda o da alfaların belli miktarda olması gerektiği diğerlerine yani sıradan ama ehemmiyetli işleri yapacaklara da ihtiyaç olduğunu yoksa alfaların muktedirliğinden ötürü ortalığın isyan kaos ve çekişmeden geçilmeyeceğini söyler. Yani mevcudat mutlak özellikte olmadıklarından her mevcudat kendine ait becerikli olduğu alanda uğraşmalı. Kainatta her şeyi böyle bir çerçeveye alıp incelemeliyiz. Şunu bilmeliyiz bize eksik kusurlu yanlış kötü gereksiz gelen şeyler öyle düzensizlik değil tam tersi düzenin gerektirdikleridir. Yoksa rüzgar oraya buraya eser durur yağmur sel oraya buraya intizamsız akar ve biz bunları kendimizce hatalı kötü görürsek yani 'feleğin nizamını kendimizce bize münasip olması gerektiğini savunursak çok büyük bir yanılgıya düşeriz.' 1 tane özlü söz ekleyeyim bitireyim yazı biraz uzun ve kusurlu olmuş olabilir mazur görün
-Bir sanatın, eserin sanatkarı unutulursa dikkate alınmazsa sanata dair incelikler ve o sanatın kıymeti anlaşılamaz. (Resim, heykel, kitap gibi şeyler uğraşanlar benim dediğimi çok daha iyi anlayacaktır.)
-Bir sanatın, eserin sanatkarı unutulursa dikkate alınmazsa sanata dair incelikler ve o sanatın kıymeti anlaşılamaz. (Resim, heykel, kitap gibi şeyler uğraşanlar benim dediğimi çok daha iyi anlayacaktır.)
Okudukça ferahlamış hissettim. Ayrıca Kuran'ın şu özelliği de dediğiniz yazıyı onaylıyor durumda: Kuran isteyenin imanını isteyenin de inkarını arttırır. Nereden bakıldığı çok önemli. Ben bu görüşü kainat kitabına da atfetmek istiyorum sayın muamma
Güzel bakan güzel görür güzel gören güzel düşünür güzel düşünen hayatından lezzet alır :)
Ayrıca hadis olarak da 'Ben kulumun güzel zannı üzereyim'
Ayrıca hadis olarak da 'Ben kulumun güzel zannı üzereyim'
Elbette her şey bir kitap okumasını bilene :)
Güzel görüp güzel düşünenlerden olabilmek ümidiyle. Teşekkürler sayın muamma :)
Rica ederim sayın mdblue :)
Ders çalışmam lazım sonra cevaplarım. Bence siz de çalışın lazım oluyo
bilimsel olarak kanıtlanmış olan evrendeki düzensizliğin de, aslında bir düzene göre gittiğini düşünüyorum şahsen.
Sayın emolla, açıklama getireyim ben de: görüşlerinizden dolayı değil, karşıt olduğunuz görüşün dayanağını "safsata ve kavram karmaşası" olarak nitelendirdiğiniz için troll olduğunuzu düşündüm. İnsani ve verimli bir tartışma ortamı olmasının umulduğu bir ortamda, görüşünü paylaşan birinin düşünce temelleri bu sıfatlarla nitelenirse, kişiye hakaret edilmesinden başka bir sonuca ulaşılamaz. Bu sıfatların yöneltildiği kişi asla bir şey kaybetmez kendinden ama olur da dalalete düşer ve cevap verirse ortam alevlenir ve malumunuz internet de buradan prim yapıyor. Tam bu sebeple troll olduğunuzu düşündüm asla görüşlerinizden dolayı değil. Tartışarak daha "doğru" yerlere varmak dileğiyle:)
+Kaos var abi meteorlar uçuşuyo deprem oluyo yanardağ patlıyo sonraa bi bakıyosun sel bi bakıyosun hava çook sıcak yakına güneş fırtınası da gelecek mesela işte, kaos var
-Ne kaos'u aga, her şeyde düzen var olayların nedeni var yani. Meteorlar kütle çekimle geziniyo, sel yağmur fazla yağdığından oluyo kafasına göre değil önce bi sebep sonra sonuç olıyo bu da düzeni gösterir hocam
+Sonra yağmur yağacak diyoruz ama hep bir olasılık var hiçbir zaman kesin yağacak diyemiyoruz neyin sebebi ya, sonracıma deprem mi olacak heh istanbul depremi mesela ne zaman olacak kardeşim bilsin madem kaos yok düzen var şu saatte olacak desin inancam söz
-Kaos demek sebepsizlik başınabuyrukluk demek, karmaşa demek. Şu anda her olayın bir sebebi var. Nerede o sebebi gerçekleştirsek yani o tetikleyecek eylemi yapsak aynı sonucu elde etme düzen'imiz var sen çok yanlış gelmişsin
+Yıldızlar patlıyor karadelik başka deliği yutuyor diğeriyle birleşiyor, galaksiler birbiriyle çarpışıyor, tüm sistemler aşırı hızlı dolanıyor yarın başımıza bi meteor düşmeyeceği bile kesin değil kaos da kaos
Uzar gider
hep aynı argümanlar..
-Ne kaos'u aga, her şeyde düzen var olayların nedeni var yani. Meteorlar kütle çekimle geziniyo, sel yağmur fazla yağdığından oluyo kafasına göre değil önce bi sebep sonra sonuç olıyo bu da düzeni gösterir hocam
+Sonra yağmur yağacak diyoruz ama hep bir olasılık var hiçbir zaman kesin yağacak diyemiyoruz neyin sebebi ya, sonracıma deprem mi olacak heh istanbul depremi mesela ne zaman olacak kardeşim bilsin madem kaos yok düzen var şu saatte olacak desin inancam söz
-Kaos demek sebepsizlik başınabuyrukluk demek, karmaşa demek. Şu anda her olayın bir sebebi var. Nerede o sebebi gerçekleştirsek yani o tetikleyecek eylemi yapsak aynı sonucu elde etme düzen'imiz var sen çok yanlış gelmişsin
+Yıldızlar patlıyor karadelik başka deliği yutuyor diğeriyle birleşiyor, galaksiler birbiriyle çarpışıyor, tüm sistemler aşırı hızlı dolanıyor yarın başımıza bi meteor düşmeyeceği bile kesin değil kaos da kaos
Uzar gider
hep aynı argümanlar..
fazla düşünmeyin manyarsınız
entropi
entropi düzensizlik demek değildir, kullanılabilir enerjinin gitgide azalmasıdır. entropi de belli bir düzen ve kurallar çerçevesinde olur zaten. entropinin kendisi kanun zaten :)
bu başlık uçar
neden bekliyorsun?
bu sözlük, duygu ve düşüncelerini özgürce paylaştığın bir platform, hislerini tercüme eden özgür bilgi kaynağıdır.
katkıda bulunmak istemez misin?