kainatta düzen var mı sorunsalı

Sayın delidumrul'un (bkz: #25727) entrysindeki bolca bahsi geçen kaos'a ithafen yazıyorum bu yazıyı. Benim için kaos başına buyrukluk ya da belli bir düzenden yoksun demek değil, sadece algılayabileceğimizden veya hesaplayabileceğimizden daha fazla etken tarafından düzenlenen bu yüzden içindeki düzenini fark edemediğimiz, algılayamadığımız olaylar demek. Sonuç olarak her şeyde bir kaosun olması da aslında düzeni işaret ediyor bana.

Ayrıca ilk okuduğumdan beri mantıklı bulduğum ve düşüncemi destekleyen bu yazıyı sizinle paylaşmak istedim.
"Bir sigara dumanının havada yaptığı şekiller tamamen düzensiz ve bağımsız rastlantıların ürünü olarak görülebilir. Ancak bir teorik fizikçi dumanın bu dinamiğinin aslında ortamdaki birçok parametre ve etken ile belirlendiği görüşündedir. Bu girdiler o kadar çoktur ve o kadar değişkendir ki incelemek ve net bir kanıya varmak imkânsızdır. Parametrelerin bu denli değişken olması, aslında o parametrelerin aynı zamanda bir çıktı olmasından kaynaklanır. Dumanın hareketine neden olan hafif bir hava akımı aslında odanın başka yerindeki bir sıcaklık değişikliği ve basınç farkının neden olduğu bir harekettir. Ayrıca dumanın dinamiğini etkileyen girdiler birbirlerine bağlı olabilirler ki bu durumu tam anlamıyla içinden çıkılmaz hâle sokar. Sigara dumanı örneğine geri dönersek, hava akımının yalnızca sıcaklık değişiminden kaynaklandığını farz edelim (ki pratikte bu milyonlarca etkenden biridir). Sıcaklık değişimi ortamda basınç farkı yarattığından hava akımını etkiler. Ancak oluşan hava akımı sıcaklıkta tekrar değişimlere neden olacağından farklı girdilerle tekrar bir fonksiyon oluşturur ve bu değişim sonsuza kadar devam eder. Birçok farklı girdinin sürekli değişerek fiziksel değişimler ve farklı düzenler yaratması ve bu düzenlerin yine kendisini etkilemesi insan zekasının ve günümüzdeki gözlem ve bilimsel tahmin yeteneklerinin çok çok üstünde olmasından dolayı kaos olarak nitelendirilir. Oysa tüm bu değişimlere neden olan fiziksel yasalara ve matematiksel açıklamalara hakimiz. İşte bu noktada karşımıza düzen ve kaosun aslında birbirine ne kadar sıkı sıkıya sarılmış olduğu ortaya çıkar. Fiziksel yasalar ne kadar basit olursa olsun sonuç o kadar rastlantısal ve karmaşa doludur."

+Kaos var abi meteorlar uçuşuyo deprem oluyo yanardağ patlıyo sonraa bi bakıyosun sel bi bakıyosun hava çook sıcak yakına güneş fırtınası da gelecek mesela işte, kaos var

-Ne kaos'u aga, her şeyde düzen var olayların nedeni var yani. Meteorlar kütle çekimle geziniyo, sel yağmur fazla yağdığından oluyo kafasına göre değil önce bi sebep sonra sonuç olıyo bu da düzeni gösterir hocam

+Sonra yağmur yağacak diyoruz ama hep bir olasılık var hiçbir zaman kesin yağacak diyemiyoruz neyin sebebi ya, sonracıma deprem mi olacak heh istanbul depremi mesela ne zaman olacak kardeşim bilsin madem kaos yok düzen var şu saatte olacak desin inancam söz

-Kaos demek sebepsizlik başınabuyrukluk demek, karmaşa demek. Şu anda her olayın bir sebebi var. Nerede o sebebi gerçekleştirsek yani o tetikleyecek eylemi yapsak aynı sonucu elde etme düzen'imiz var sen çok yanlış gelmişsin

+Yıldızlar patlıyor karadelik başka deliği yutuyor diğeriyle birleşiyor, galaksiler birbiriyle çarpışıyor, tüm sistemler aşırı hızlı dolanıyor yarın başımıza bi meteor düşmeyeceği bile kesin değil kaos da kaos

Uzar gider
hep aynı argümanlar..

Ders çalışmam lazım sonra cevaplarım. Bence siz de çalışın lazım oluyo

Her şeyin zıttı ile beraber olabildiğini bilmek ve görmek gerekir diye düşünüyorum. Düzen ve düzensizlik kainatın var oluşunu sağlayan iki temel olgudur.

yok, bu tanrı var mı yok mu sorusu değil ki düzen var mı yok mu sorusu. düzen yok ve deist açıdan bakmak isterseniz tanrı düzensizliği de kural koyabilir.

Bana temelde 1000 yıl önceki islam din alimini de haklı çıkarayım gibi bir mantıkla güncel bilimsel gerçeği inkar etmek hayli saçma geliyor. Adamlar yanılmış işte, düzen yok. dünyayı da düz sandılar uzun süre (bkz: hatasını kabul edebilen insan)

entropi

fazla düşünmeyin manyarsınız

Burada Kuantum Mekaniği sorunu da çıkmış ona da değinmek isterim. Bakınız teizmdeki düzenden kasıt bir sanata baktığında gözüne hoş gelmesi değildir -hoş bu da olabilir fakat teorik olarak böyle olmadığı zannındayım-. Düzensizlikte kurallar kuramlar olmaz. kaotik ortamda siz formülüze edilmiş denklemler bulamazsınız zira önceki formülüze ettiğiniz olaya uyan nesne kaotik ortam tanımı gereğince daha sonraki yapacağı hareketlerde o formülüze ettiğimiz formüllere uymayacaktır. Formülüze edilme şöyle olur: Evrende görülen bir takım hareketlerin sürekliliğini bulur ve onu birtakım deneylerle sınayarak formülüze ederiz. Buradaki formüllerden kastım sadece fiziği kapsayan şeyler değildir tıpı ele alırsak anomali olarak kastettiğimiz şeyler dışındaki tanımlarımız da buna girer. Mesela makroda gözlemlediğimiz gezegenler keplere uyuyorsa bizler diğer gezegenlerin de buna uyduğunu söyleriz. birsu molekülündeki atomların uyduğu kurallara çinde bulunan topraktaki atomların da uyduğunu düşünürüz. şahsi kanaatimce düzen budur. Kuantum mekaniğine gelecek olusak da mikroya indikçe entropi diye tanımladığımız -entropiyle daha fazla ilgilendiğimiz- bir şey var. Buradaki tanımımız "maddeler kendilerini maksimum düzensizlik minimum enerjiye ulaşmaya çalışır" Buradaki entropi tanımıyla tanrının uyuşmadığı yönünde görüşler olsa da aslında entropinin tanrının direkt olarak bir çıkarımı olduğunu düşünen görüşler de vardır. "Madem evrende her şey kendini minimum enerjiye çekmek istiyor, öyleyse evreni dağılmaktan ve düzensizliğe gitmekten alıkoyan bir enerjiye ihtiyaç vardır. Bu enerji evrenin her yerinde, mikro alemden, makro aleme kadar hükümlerini icra edebilmelidir; evrenin düzenini ve enerji seviyesini devam ettirebilmesi ancak bu şekilde mümkün olabilir." fikri çıkabilir. Burada bu teze karşı çıkılan görüş maddeler aracılığı ile karşı çıkış olduğunu ve bahsettiğimiz metafiziksel üst bir varlığın varlığına ihtiyaç duymayacağımızı söylenebilir. Fakat bunu dediğimiz takdirde buradaki temel tartışma düzen değil nedensellik olacaktır. Nedensellikte de sanki Hume veya gazali muazzam noktalara temas ederek sanki bu nedensellik tartışmalarında haklı olan taraftadır -konumuz burası olmadığından değinmek istemedim- Biraz genel perspektif çizebilmişimdir umarım Kuantum mekaniğine. benim fikrim ise şöyle. Mikroda hareket eden kuarklar, atomların entropisi -veya tanımlamalarca kaotikliğe uyması fakat buradaki kaotikliği ben pek böyle tanımlamıyorum zira biz mikro düzeyde de bilim yapabiliyoruz buradaki kaotiklikten kasıt öngörülememedir. Öngörülememeyi kaos olarak adlandırırız- makro düzene veya mikroya götüren ölçekten daha yüksek ölçeklerde belli kurallara uyduğunu biliriz. Hatta yukarda da bahsettiğim gibi bu kurallara uymasından ötürü biz bilim yapabiliriz. Zaten kuralları da biz tanımlıyoruz :D yani herhangi bir kuraldan bahsediyorsak evet maddelerin ona uyduğunu ve makroda düzenin olduğunu söylüyoruz. Hatta bu düzen o kadar algımızda ilerlemiştir ki Hume buna "insan alışkanlıklarıyla yaşar" minimalinde bir şey söyler ki evet baktığımızda bu böyledir. Uçan bir atın varlığı alışkanlıklarımıza ters olmasından dolayı veya daha da ilerletirsek var olan ve evrendeki düzene şüphesiz inandığımızdan dolayı buna mantıksız deriz. Buna mantıksız dememizdeki sebep alışılagelmiş alışkanlıklarımız ve evrendeki düzen tanımımıza uymaması. Her neyse demiştim ki mikro düzendeki öngörülememeyi makro düzeyde göremiyoruz kurallara uyuyorlar. Kendi içinde kaotik olan maddeler -tanım gereği kaotik kullanıyorum- nasıl makroda kurallara uyuyorlar? *Mikrodaki kaotikliği öyle tanımlamıyorum dememin sebebi bizim mikroda da bilim yapabiliyor olmamız.*

bilimsel olarak kanıtlanmış olan evrendeki düzensizliğin de, aslında bir düzene göre gittiğini düşünüyorum şahsen.

evet kainatta düzen vardır. hiçbirimizin inkar edemeyeceği şekilde mükemmel bir fiziksel düzen var tüm kainatta. bu konu çok detaylı olarak konuşulabilir ancak merak eden arkadaşlar için benden daha iyi anlatabilecek birini atayım size:

bu başlık uçar

Sayın emolla, açıklama getireyim ben de: görüşlerinizden dolayı değil, karşıt olduğunuz görüşün dayanağını "safsata ve kavram karmaşası" olarak nitelendirdiğiniz için troll olduğunuzu düşündüm. İnsani ve verimli bir tartışma ortamı olmasının umulduğu bir ortamda, görüşünü paylaşan birinin düşünce temelleri bu sıfatlarla nitelenirse, kişiye hakaret edilmesinden başka bir sonuca ulaşılamaz. Bu sıfatların yöneltildiği kişi asla bir şey kaybetmez kendinden ama olur da dalalete düşer ve cevap verirse ortam alevlenir ve malumunuz internet de buradan prim yapıyor. Tam bu sebeple troll olduğunuzu düşündüm asla görüşlerinizden dolayı değil. Tartışarak daha "doğru" yerlere varmak dileğiyle:)

Necip Fazıl'dan bir alıntı eklemek isterim bu 'sorunsala'

Hiçbir şeyi izahla çözemediğimiz gibi izahsız da yapamıyoruz. Veli ne güzel söylemiş:
- Bu iş ne akılla olur ne de büsbütün akılsız!

Öncelikle düzenin nasıl olması gerektiğini iyi bilmek lazım. Düzen her şeyin olması gerektiği gibi olması demek yani hikmetli olmalı. Yani uyumun olması her şeyde en iyi değil de en uyumlunun olması. zaten en uyumlu olması onu en iyi yapandır. Sonra da düzen kurarken neler olmalı bu bilinmeli. Mesela Aldous Huxley Cesur Yeni Dünya okuduydanız orada alfa beta gibi sınıf tabakları vardı hepsi de kendine ait yerlerle uğraşıyorlardı. Birisi onlara niçin hepsi alfa değil yani her özellikleri ile mükemmel şekilde değil diye sorduğunda o da alfaların belli miktarda olması gerektiği diğerlerine yani sıradan ama ehemmiyetli işleri yapacaklara da ihtiyaç olduğunu yoksa alfaların muktedirliğinden ötürü ortalığın isyan kaos ve çekişmeden geçilmeyeceğini söyler. Yani mevcudat mutlak özellikte olmadıklarından her mevcudat kendine ait becerikli olduğu alanda uğraşmalı. Kainatta her şeyi böyle bir çerçeveye alıp incelemeliyiz. Şunu bilmeliyiz bize eksik kusurlu yanlış kötü gereksiz gelen şeyler öyle düzensizlik değil tam tersi düzenin gerektirdikleridir. Yoksa rüzgar oraya buraya eser durur yağmur sel oraya buraya intizamsız akar ve biz bunları kendimizce hatalı kötü görürsek yani 'feleğin nizamını kendimizce bize münasip olması gerektiğini savunursak çok büyük bir yanılgıya düşeriz.' 1 tane özlü söz ekleyeyim bitireyim yazı biraz uzun ve kusurlu olmuş olabilir mazur görün

-Bir sanatın, eserin sanatkarı unutulursa dikkate alınmazsa sanata dair incelikler ve o sanatın kıymeti anlaşılamaz. (Resim, heykel, kitap gibi şeyler uğraşanlar benim dediğimi çok daha iyi anlayacaktır.)